Zaczne od pytania: czy mowi Ci moze cos nazwisko Murzynowski (Grzegorz). Byl on w polowie lat 90-ych zwiazany z grupa chrzescijanskich LGBT i w ten sposob go poznalem (przez moich kolegow ze studiow na Uniwersytecie w holenderskim Kampen). Ciekaw jestem, co sie z nim potem stalo… Z WiT-em mamy dobry kontakt i kilku WiT-owcow bierze udzial w naszym projekcie, chociaz, jak zaznaczamy od samego poczatku, bardzo nie chcielibysmy tworzyc Kosciola pod teczowa flaga, lecz wspolnote naprawde otwarta i roznorodna. Przechodzac zas do Twojego tresciwego komentarza, za ktory zreszta bardzo dziekujemy. Jak wiesz, mariawici poza dawna Kongresowka wlasciwie nie maja korzeni i to odbija sie rowniez na stanie liczebnym krakowskiej placowki. Mysle jednak, ze jej znaczenie (chocby ekumeniczne – jest ona jedyna skupiajaca mariawitow obydwu nurtow w jednej wspolnocie) daleko wykracza poza jej czlonkow i sympatykow. W katedrze polskokatolickiej w Warszawie nie bylem juz bardzo dawno (kiedys lubilem tam chadzac, zwlaszcza na nieszpory), natomiast we Wroclawiu – w przepieknym kosciele pw. sw. Marii Magdaleny (ktory zreszta uwazam za najpiekniejsza budowle sakralna tego miasta) – nie tylko bywam dosc regularnie, ale w ostatnich latach 2 czy 3 razy wyglosilem tam rowniez homilie. Rzeczywiscie na ‘sumie’ katedra nie jest moze pelna, ale na mszy jest naprawde sporo osob (na pierwszej mszy znacznie mniej, z wieczora garstka). Tylko… Mialem pomysl ‘partnerstwa katedr’ Wroclaw-Haarlem. Przyjechalem z listem intencyjnym od plebana parafii katedralnej w Haarlemie, zaczalem rozmawiac z proboszczem wroclawskim a zarazem dziekanem dolnoslaskim i dowiedzialem sie, ze… takiego projektu nie ma kto podtrzymywac. ‘Jak to?’, spytalem, ‘przeciez kosciol byl pelen!’. ‘No tak, ale ci ludzie przychodza tylko w niedziele na msze, wiekszosc z nich nie nalezy nawet do parafii, a gdy trzeba cos zrobic, to musze to robic sam’… Nie wiem czy jestes na FB. Tam jest sporo aktywnych mlodych mariawitow, w tyum rowniez konwertytow, ktorzy w bardzo ciekawy sposob opowiadaja o swojej drodze. My chcielibymy w najblizszym czasie wylansowac strone internetowa Ekumenicznego Zgromadzenia Mariawitow, po to, by stworzyc jeszcze jedno forum wymiany mysli i popularyzacji mariawickiej duchowosci. P.S. Co do ‘Anglican chant’ – na pewno sie ze soba nie zgodzimy. UWIELBIAM ANGLIKANSKIE PIESNI, zwlaszcza te naprawde stare (XVI-XVIII w.). I szczerze mowiac uwazam, ze porownanie z radosna tworczoscia w wiekszosci polskich kosciolow im wrecz uwlacza. Problemem jest raczej to, ze zamiast tych naprawde pieknych starych hymns and anthems w wiekszosci anglikanskich kosciolow spiewa sie ‘evergreens’ z XIX w. i poczatkow XX w. z ich przeslodzona i watpliwa teologicznie trescia…

Dziękuję za tak gruntowną odpowiedź.

Zgadzam się, że ‘wystawianie cenzurek Kościołom siostrzanym’ nie jest konstruktywnym sposobem na traktowanie spraw kościelnych.

Ciekawym znajduję Twoje uwagi na temat ‘tożsamości starokatolickiej’, ‘modelu eklezjanlego, czy pojęcia ‘Kościoła lokalnego’.

Moja znajomość mariawityzmu i jego aktualnego stanu z pewnością jest ograniczona, jeśli nie powierzchowna. W latach 90-tych miałem okazję odwiedzić parafię warszawską wielokrotnie. W łódzkiej byłem po raz pierwszy, przy okazji wizyty tam u krewnych. Zachęciła mnie do tego znajoma z Warszawy oraz czytanie strony internetowej tejże parafii. Przyznaję, że użekł mnie oryginalny śpiew (niespotykany w innych Kościołach w Polsce), piękna i znakomicie utrzymana świątynia oraz znakomicie edytowany kościelny miesięcznik “Mariawita”. Jednocześnie byłem zaskoczony, jak mało ludzi uczestniczyło w głównej Mszy w niedzielę (może 10-12). Wśród nich zauważyłem może ze trzy młode osoby ( w tym dwoje to małe dzieci). Był to październik, więc nie można było tłumaczyć tego np. wakacjami.

Cieszę się, że macie tak konstruktywne doświadczenia z ks. prof. Rudnickim. Ciekawe też, że wypracował sobie tak wyjątkowy status wśród episkopalian. O ile mi wiadomo, w Krakowie istnieje jedynie kaplica lub bardzo mała wspólnota Mariawitów (proszę to skorygować, jeśli się mylę). Kościół polskokatolicki w Krakowie ma 3 parafie. A parafie we Wrocławiu, czy Warszawie wypełniają ich świątynie po brzegi w zwykłą niedzielę. Wiem też, że wiele parafii w mniejszych miejscowościach cieszy się aktywnym życiem. Pamiętam, że warszawska parafia mariawicka przy cmentarzu na Woli również ma licznych wiernych. Przypuszczam, że Mariawici są bardziej scaleni jako całość na poziomie ogólnokrajowym, na którym to poziomie Kościól polskokatolicki zmaga się. Ciekawe byłoby usłyszeć o wyborach tych wiernych, którzy jak wspomniałeś, współcześnie zdecydowali się na świadomy wybór właśnie drogi mariawickiej.

Ufam Waszemu uważnemu i strategicznemu myśleniu o episkopalianiźmie i życzyłbym sobie, by anglikańscy biskupi (a jeszcze lepiej gdyby odbyło się to w porozumieniu również przynajmniej ze starokatolickimi) porozumieli się w sprawie udostępniania pereł tradycji anglikańskiej w Polsce.
Zgadzam się z Tobą też co do tego, iż dobro konktretnego człowieka oraz misja potrzebują być wspierane przez struktury / jurysdykcje eklezjalne. Dotykamy tu oczywiście starożytnego dylematu i napięcia pomiędzy potrzebami życia Kościoła miejscowego / oddolnego, różnorodności jego doświadczeń i wyrażeń oraz potrzebami administracji i zarządzania Kościołem jako całością ponad-lokalną. Pod tym względem, moim zdaniem, Kościoły ulegają tym samym prawom dynamiki małych i wielkich grup i organizacji, choć usiłują wyrażać i interpretować ją językiem teologicznym.

W latach 90-tych byłem współorganizatorem i liderem ówczesnej Grupy Lesbijek i Gejów Chrześcijan w Warszawie. Stąd bardzo zależy mi na tym i dziś by polskie Kościoły prowadzić do większej włączalności (inkluzywności?). Grupa “Wiara i Tęcza” od kilku lat zyskuje coraz bardziej ogólnokrajowy zasięg. Poza Europą to właśnie w Kościołach anglikańskich odnalazłem najbardziej wiarygodną próbę otwartego i konsekwentnego podjęcia dialogu teologicznego i pastoralnego w sprawie miejsca i roli osób LGBT w Kościele. A wśród Kościołów Wspólnoty Anglikańskiej, właśnie Kościóły w Stanach i Kanadzie wydają się pod tym względem prowadzić. Choć bywam z pewną regularnością w MCC, liturgia i struktury kościołów katolickich są mi osobiście bliższe, zwłaszcza tam, gdzie rządzą się z sukcesem zasadami synodalności , otwartego dialogu i kolegialności. Jedyne, co mnie czasem zniechęca w anglikaniźnie, to ciężkie sprzed wieków śpiewy. Ledwo daje się przy nich oddychać. Zresztą nie tak odmienne pod tym względem od tradycyjnych śpiewów w polskich Kościołach Tam, jednak, gdzie oprócz współczesnej teologii, integruje się też współczesną muzykę i śpiewy kościelne z kolei znajduję z radością nawet duchowe wytchnienie

Pozdrawiam serdecznie,

Imponują mi Twoje doświadczenia w Kościele holenderskim. Ciekawe, że obecny Arcybiskup Utrechtu nie wspomniał o Tobie gdy się tu z nim spotkałem parę lat temu. Przypuszczam, że wśród holenderskich starokatolików nie ma wielu Polaków, a zwłaszcza takich, którzy jak Ty przeszli w tym Kościele solidną formację.

Dziękuję za dodanie Mariawitów. Ci, choć z wielu względów budzą moje uznanie i zainteresowanie, wydają mi się jeszcze mniej wydolni teologicznie czy pastoralnie w porównaniu z polskokatolikami. A po wizycie w łódzkiej parafii w ubiegłym roku odniosłem wręcz wrażenie, iż jest to wspólnota samoskazująca się na niezbyt odległy w czasie niebyt. Są to jedynie moje powierzchowne opinie, których nie miałem okazji ugruntować.

Zgadzam się też z Tobą co do obserwacji obecnej kondycji Kościoła polskokatolickiego. Ciekawe, że jego aktualny zwierzchnik i promotor mojej pracy magisterskiej sam był bardzo zainteresowany zachodnioeuropejskim starokatolicyzmem, jego promowaniem w Polsce i że ma w tym też osiągnięcia akademickie – o chyba najbardziej ambitnej treści i formie w historii publicystystyki polskokatolickiej.
Z tego, co mi wiadomo, przez wiele lat miał też bardzo przychylną opinię wśród innych Kościołów Unii Utrechckiej.

Podoba mi się sposób, w jaki postrzegasz potencjał Tradycji espiskopalnej/anglikańskiej. Ciekawi mnie przy tym, z jakiego powodu zdajecie się odnosić bardziej do jego amerykańskiej wersji. Czy to dlatego,
że ci już są bardziej włączający kobiety i LGBT? Czy też wiąże się to dla Was z innymi względami? Oczywiście, gdyby okazało się, że właśnia ta Tradycja może odpowiedzieć w Polsce na aktualne poszukiwania znaczącej liczby ludzi, chętnie takie przedsięwzięcie poprę. Wyobrażam sobie, iż może to wymagać ogromnego taktu i strategii oraz niezwykle żadkiej umiejętności facylitowania dialogu pomiędzy kulturami polską i anglosaską. Eklezjalnie, z pewnością trzeba by dotknąć relacji takiego przedsięwzięcia wobec dotychczasowej obecności anglikańskiej w Polsce.

Pozdrawiam serdecznie,

Dziekujemy dzis za mile slowa i obszerny komentarz. Twoja droga jest dla mnie osobiscie rowniez rozpoznawalna. Studiowalem w Starokatolickim Seminarium W Amersfoort/Utrechcie, moje nazwisko znajduje sie zarowno na liscie czlonkow amsterdamskiej parafii starokatolickiej jak i haskiej parafii anglikanskiej. Przez pewien czas bylem w tej pierwszej asystentem duszpasterskim biskupa Haarlemu.

Zgadzam sie z Toba, ze w warunkach polskich to wlasnie starokatolicy powinni stworzyc osrodek álternatywnego katolicyzmu’ opartego na eklezjologii Kosciola lokalnego. Od siebie dodalbym jedynie, ze od poczatku uwazalem, ze nie jest to rola wylacznie polskokatolikow ale rowniez mariawitow. Niestety, po wielu latach i wielu probach zrobienia czegos wspolnie z e wspolnota polskokatolicka musze przyznac, ze ta wiara zostala wystawiona na powazna probe. KPK po prostu NIE OTWIERA SIE, LECZ WRECZ PRZECIWNIE – coraz bardziej zasklepia. Kosciolowi nie zalezy na kontaktach swoich czlonkow ze starokatolickimi wspolwyznawcami w Europie Zach., a problemy finansowe i bariera jezykowa skutecznie uniemozliwiaja rozwiniecie kontaktow prywatnych. Z kolei Kapelania Warszawska po prostu nie jest nastawiona na ‘zapuszczenie korzeni’ w polskiej glebie, stad tez trudno sie dziwic wrazeniu jakie odniosles (ja odnioslem podobne). To wspolnota anglojezyczna, ktora chce byc ostoja dla osob anglojezycznych w Polsce. Stad wlasnie nasza idea, ktora przedstawilismy w marcu tego roku na Konferencji w Krakowie Kosciol Episkopalny nie chce byc Kosciolem amerykanskim ani wylacznie anglojezycznym. W Europie powstaja wspolnoty skladajace sie nie tylko z ‘expats’, ale rowniez z Niemcow, Francuzow, Wlochow etc., Modlitewnik Powszechny jest tlumaczony na rozne jezyki. Dlatego mamy nadzieje, ze – zwlaszcza wobec inercji starokatolikow – to wlasnie episkopalianizm moze stanowic wlasciwe ‘otoczenie’ dla POLSKiEJ wspolnoty chrzescijanskiej reprezentujacej ‘droge srodka’ pomiedzy skrajnosciami, ktore zdaja sie dominowac we wspolczesnej religijnosci. Oczywiscie, byloby dobrze, gdyby ten projekt dostarczyl dodatkowego impulsu polskokatolikom do zastanowienia sie nad soba, swoja tozsamoscia i poszukiwania nowej formuly, w tej chwili chodzi jednak glownie o to, aby polscy chrzescijanie, ktorzy nie odnajduja sie ani w KRK ani w istniejacych wspolnotach protestanckich, znalezli wreszcie dla siebie miejsce. Jeszcze raz dziekuje za reakcje i serdecznie pozdrawiam.

Przez szereg lat miałem nadzieję, iż w naszej Polsce Kościół Polskokatolicki może stać się odpowiednikiem Kościoła Episkopalnego w USA. Nadal uważam, iż ma taki doktrynalny, pastoralny i infrastrukturalny potencjał.

Europejski, a zwłaszcza zachodnioeuropejski starokatolicyzm jest mi szczególnie bliski. Miałem okazję odwiedzić jego parafie w Polsce, w Niemczech, w Holandii, w Szwajcarii oraz w Mediolanie. Korzystałem z jego bilbiotek w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, w Amersfort (Holandia) oraz w Bernie (Szwajcaria). Przez wiele lat byłem regularnym czytelnikiem znakomitej teologii i kościelnej historiografii Internationale Kirchliche Zeitschrift (IKZ).

W pewnym okresie mojego życia w Nowym Jorku, afiliowałem się z tamtejszym Polskim Narodowym Kościołem Katolickim, PNKK (a dokładniej jego wtedy dwoma parafiami na Bruklinie). Niestety rosnąca dominacja regresywnych tendencji w PNKK (niknące zainteresowanie teologiczną refleksją w ogóle, związana z tym stopniowa utrata ekumenicznej i pastoralnej wydolności oraz wydolności utrzymania 100-letniej komunii z Kościołami Unii Utrechckiej, niezreflektowane męski szowinizm i homofobia) spowodowały, że zacząłem moje rozstanie z nim. Dokończyło się ono tu w Toronto, gdzie podjąłem drugą, ostrożniejszą próbę przyjżenia się PNKK z perspektywy tutejszej jego parafii Św. Jana.

Jednocześnie, już w Nowym Jorku uczestniczyłem przez większość z moich tam dziewięciu lat w Kościele Episkopalnym. Do Kościoła anglikańskiego uczęszczałem w okresie mojego pobytu w Hiszpanii, w Nowej Zelandii i od czterech lat tu w Toronto. Stąd Wasz blog jak najbardziej przypada mi do serca.

Nadal ciekaw jestem, w jakim stopniu kontakty (zwłaszcza młodszego pokolenia) z zachodnioeuropejskimi Kościołami starokatolickimi, z Kościołami anglikańskimi, ich teologią i pastoralnymi doświadczeniami mogłyby spowodować stopniowe otwarcie się Kościoła Polskokatolickiego na jego potencjał. Choć poza Europą to właśnie Kościoły anglikańskie najbardziej przemawiają do moich teologicznych i pastoralnych oczekiwań, w Polsce nawet wielokrotna wizyta w warszawskiej parafii anglikańskiej, utwierdziła mnie, iż wydobywanie starokatolickego potencjału spośród Kościoła Polskokatolickiego koresponduje bardziej bespośrednio z niuansami naszych polskiej i słowiańskiej wrażliwości.

Pozdrawiam serdecznie Autorów niniejszego blogu oraz jego innych konstruktywnych uczestników.