The English version of this article is to be found here .
Arcybiskup Vercammen i Arcybiskup Williams
121 lat temu, 24 września 1889 r., biskupi starokatoliccy Holandii, Szwajcarii i Niemiec podpisali w Utrechcie wspólną deklarację. Ten akt uważany jest za początek Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich, federacji niezależnych Kościołów narodowych zjednoczonych na gruncie wiary Kościoła niepodzielonego pierwszych dziesięciu stuleci. Są one katolickie w wierze, ustroju i kulcie, ale odrzucają papieskie roszczenia do nieomylności i zwierzchnictwa jurysdykcyjnego. Dzięki Porozumieniu z Bonn znajdują się w pełnej komunii z Kościołami Wspólnoty Anglikańskiej. Uczestniczą w Światowej Radzie Kościołów od jej zarania i prowadzą formalny dialog z Kościołami prawosławnymi, Kościołem Rzymskokatolickim, Kościołem Szwecji, Kościołem Mar Thoma. Arcybiskup Utrechtu sprawuje honorowe zwierzchnictwo nad Kościołami Starokatolickimi, podobne do tego, które we Wspólnocie Anglikańskiej pełni Arcybiskup Canterbury. Od 2000 r. posługę ten pełni abp Joris Vercammen .
Do Unii Utrechckiej należą obecnie: Kościół Starokatolicki Holandii, Katolicka Diecezja Starokatolików w Niemczech, Kościół Chrześcijańskokatolicki Szwajcarii, Kościół Starokatolicki Austrii, Kościół Starokatolicki w Republice Czeskiej, Kościół Polskokatolicki; poza tym niesamodzielne wspólnoty w Chorwacji, Francji, Szwecji, Danii oraz we Włoszech. Oprócz Kościołów anglikańskich w pełnej komunii z Unią Utrechcką znajduje się również Niezależny Kościół Filipiński. Starokatolicki Kościół Mariawitów należał do Unii w latach 1909-1924, a obecnie znajduje się ponownie w dialogu z Kościołami Unii, zaś biskupi mariawiccy biorą udział jako obserwatorzy w Międzynarodowej Konferencji Biskupów Starokatolickich. Poniżej zamieszczamy tekst Deklaracji Utrechckiej.
In nomine ss. Trinitatis.
(W Imię Trójcy Przenajświętszej).
Johannes Heykamp, Arcybiskup Utrechtu,
Casparus Johannes Rinkel, Biskup Haarlemu,
Cornelius Diependaal, Biskup Deventeru,
Joseph Hubert Reinkens, Biskup Kościoła Starokatolickiego Niemiec,
Eduard Herzog, Biskup Kościoła Chrześcijańskokatolickiego Szwajcarii,zebrani po wezwaniu Ducha Świętego, dwudziestego czwartego września tysiąc osiemset osiemdziesiątego dziewiątego roku w mieszkaniu arcybiskupim w Utrechcie, ogłaszają następującą deklarację do Kościoła katolickiego.
Zebrani na naradę, zaproszeni przez współpodpisanego niżej Arcybiskupa Utrechtu uchwaliliśmy odtąd zbierać się od czasu celem omówienia wspólnych problemów, przy udziale naszych pomocników, radców i teologów.
Uznaliśmy za stosowne, by na tym pierwszym spotkaniu krótko zebrać we wspólnej Deklaracji zasady kościelne, według których dotychczas sprawowaliśmy nasz Urząd Biskupi, i według których będziemy sprawować go w przyszłości, a które mieliśmy sposobność wielokrotnie prezentować w indywidualnych oświadczeniach.
1.Zachowujemy starokościelną zasadę, wypowiedzianą przez św. Wincentego z Lerynu w zdaniu: Id teneamus, quod ubique, quod semper, quod ab omnibus creditum est; hoc est etenim vere proprieque catholicum (Trzymamy się tego, co wszędzie, co zawsze, co przez wszystkich było wyznawane, to jest bowiem prawdziwie i rzeczywiście katolickie). Dlatego zachowujemy wiarę starego Kościoła tak, jak wyrażona ona została w ekumenicznych Symbolach i w powszechnie uznanych dogmatycznych orzeczeniach Soborów ekumenicznych niepodzielonego Kościoła pierwszego tysiąclecia.
Biskupi starokatoliccy w procesji
2. Odrzucamy watykańskie dekrety z 18 lipca 1870 roku o nieomylności i uniwersalnej jurysdykcji, czyli kościelnej wszechwładzy papieża rzymskiego, gdyż są one sprzeczne z wiarą starego Kościoła i burzą ustrój starokościelny. Nie przeszkadza nam to jednak w uznaniu historycznego prymatu, tak jak kilka Soborów ekumenicznych i Ojcowie starego Kościoła przyznawali go biskupowi Rzymu jako primus inter pares za zgodą całego Kościoła pierwszego tysiąclecia.3. Odrzucamy też, jako nie uzasadnioną w Piśmie Świętym i Tradycji pierwszych stuleci, deklarację Piusa IX z 1854 roku o Niepokalanym Poczęciu Maryi.
4. Jeśli idzie o inne dekrety dogmatyczne, wydane w ostatnich stuleciach przez biskupa rzymskiego – bulle Unigenitus, Auctorem fidei, Syllabus z 1864 roku itd. – to odrzucamy je o tyle, o ile są one sprzeczne z nauką starego Kościoła; nie uznajemy ich miarodajności. Odnawiamy ponadto wszystkie te protesty, które już dawniej podniósł wobec Rzymu Kościół Starokatolicki Holandii.
5. Nie uznajemy orzeczeń Soboru Trydenckiego dotyczących dyscypliny, a orzeczenia dogmatyczne uznajemy tylko o tyle, o ile są one zgodne z nauką starego Kościoła.
6.Zważywszy fakt, że Eucharystia św. w Kościele katolickim od dawna stanowi prawdziwy ośrodek służby Bożej, uważamy za swój obowiązek oświadczyć również, że zachowujemy wiernie w nienaruszonej formie starą katolicką wiarę w Najświętszy Sakrament Ołtarza, wierząc, że pod postaciami chleba i wina przyjmujemy Ciało i Krew naszego Pana, Jezusa Chrystusa. Sprawowanie Eucharystii w Kościele nie jest ciągłym powtarzaniem, czy odnawianiem Ofiary pojednania, jaką Chrystus złożył na krzyżu raz na zawsze. Jej ofiarny charakter polega na tym, że stanowi trwałą pamiątkę tej Ofiary i jest dokonującym się tu na ziemi realnym uobecnieniem tej jedynej Ofiary Chrystusa poniesionej dla zbawienia odkupionej ludzkości, która według Hbr 9, 11-12 składana jest nieustannie przez Chrystusa w niebie, gdzie sam Chrystus wstawia się za nami przed obliczem Boga (Hbr 9, 24). Eucharystia, posiadając taki właśnie charakter w odniesieniu do Ofiary Chrystusa, jest jednocześnie uświęconą ucztą ofiarną, podczas której wierni, przyjmując Ciało i Krew Pana, wchodzą ze sobą w społeczność (1 Kor 10,17).
Biskupi starokatoliccy podczas Eucharystii
7. Mamy nadzieję, że dzięki wysiłkom teologów i w oparciu o wiarę niepodzielonego Kościoła uda się osiągnąć porozumienie w sprawie różnic powstałych od czasów rozłamów kościelnych. Wzywamy podległych naszemu kierownictwu duchownych, aby w głoszeniu Słowa i nauczaniu w pierwszym rzędzie podkreślali istotne prawdy wiary chrześcijańskiej, wyznawane wspólnie przez rozdzielone kościelnie wyznania; przy omawianiu zaś istniejących jeszcze sprzeczności należy starannie unikać wszelkiego naruszania zasad prawdy i miłości, a członków naszych wspólnot, za pomocą słowa i przykładu, należy tak pouczać, aby wobec inaczej wierzących zachowywali się zgodnie z duchem Jezusa Chrystusa, który jest Zbawicielem nas wszystkich.
8. Wierzymy, że przez wierne zachowywanie nauki Jezusa Chrystusa, odrzucając różne błędy spowodowane winą ludzi, wszelkie nadużycia kościelne i dążenia hierarchiczne – najskuteczniej przeciwdziałamy niewierze i obojętności religijnej, które są najgorszym złem naszej epoki.
Ogłoszono w Utrechcie, dnia 24 września 1889 roku.
Johannes Heykamp
Casparus Johannes Rinkel
Cornelius Diependaal
Joseph Hubert Reinkens
Eduard Herzog
