Wszechmogący i wieczny Boże, który nie odnosisz się z nienawiścią do niczego, co stworzyłeś, i odpuszczasz grzechy wszystkim tym, którzy pokutują; stwórz i uczyń nam nowe i skruszone serca, abyśmy, godnie opłakując nasze grzechy i uznając naszą nikczemność, mogli otrzymać od Ciebie, Boga wszelkiego miłosierdzia, doskonałe odpuszczenie i przebaczenie; przez Jezusa Chrystusa naszego Pana. Amen.
Kolekty na Środę Popielcową nie odmawia się jedynie w pierwszą środę Wielkiego Postu, lecz powtarza każdego dnia w tym okresie roku kościelnego. Została ona ułożona przez Arcybiskupa Thomasa Cranmera , który jako podstawy dla niej użył łacińskiej modlitwy odmawianej przy błogosławieniu popiołów w średniowiecznym Kościele Anglii. Znaleźliśmy tę starą łacińską modlitwę w przekładzie na angielski, z którego przetłumaczyliśmy ją na język polski, starając się zachować styl oryginału.
Wszechmogący i wieczny Boże, który okazujesz współczucie wszystkim ludziom, i który nie odnosisz się z nienawiścią do niczego, co stworzyłeś, i nie przypisujesz grzechów ludziom za sprawą ich pokuty; który także jesteś ucieczką tych, którzy trudzą się w potrzebie; racz pobłogosławić [+] i uświęcić [+] te popioły, które nakazałeś nam nosić na naszych głowach na wzór Niniwitów, na znak ukorzenia i świętej pobożności, i aby zmyć bez śladu nasze występki; oraz, przez to wezwanie Twego świętego imienia, spraw, aby ci wszyscy, którzy będą je nosili na swoich głowach, by w ten sposób wybłagać Twe zmiłowanie, mogli otrzymać od Ciebie zarówno odpuszczenie swoich występków, jak i łaskę takiego rozpoczecia dziś świętych postów, aby w dzień Zmartwychwstania mogli zostać uznani godnymi wkroczenia w święte obchody Paschalne, po czym dostąpili wiekuistej chwały. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen.
Moment, w którym nasze głowy zostają posypane odrobiną popiołu, stanowi początek okresu wielkopostnego. Wielki Post obchodzony był już w starożytności. Dwudniowy post przygotowujący do Wielkanocy zachowywano już w III w., zaś reszta Wielkiego Tygodnia została doń dołączona niedługo później. Rozszerzenie okresu wielkopostnego na poprzedzające pięć tygodni można wywnioskować z odniesienia do “czterdziestu dni” w jednym z kanonów Soboru Nicejskiego z 325 r. Prawdopodobnie odnoszono się w nim do zwyczaju, który już istniał. O. Piotr J. Kuszka, grekokatolicki kapłan i mnich bazylianin , pisze:
Post to nade wszystko duchowa wędrówka, której celem jest Pascha – Święto nad Świętami, to przygotowanie do wypełnienia i objawienia, jakie niesie Pascha. Wszystkie cerkiewne wydarzenia grawitują wokół Paschy: całoroczny cykl świąt i niedziel to jedna wielka wędrówka i pielgrzymka w kierunku Paschy. Stanowi ona koniec, ale zarazem jest też początkiem – koniec wszystkiego, co „stare”, a początek nowego życia, ustawiczne przejście z tego świata do Królestwa już objawionego w Chrystusie.
Chociaż dla wielu chrześcijan – i dla nas również – Wielki Post to czas bardzo osobistej refleksji nad sobą, warto jednak nie tracić z oczu faktu, że to objawione w Chrystusie Królestwo co prawda rozpoczyna się od osobistego nawrócenia, ale realizuje we współżyciu, współistnieniu i współdziałaniu z innymi. Wielki Post to naprawdę świetny czas na przypomnienie słów anglikańskiego kapłana i poety Johna Donna :
Żaden człowiek nie jest samoistną wyspą; każdy stanowi ułomek kontynentu, część lądu. Jeżeli morze zmyje choćby grudkę ziemi, Europa będzie pomniejszona, tak samo jak gdyby pochłonęło przylądek, włość twoich przyjaciół czy twoją własną. Śmierć każdego człowieka umniejsza mnie, albowiem jestem zespolony z ludzkością. Przeto nigdy nie pytaj, komu bije dzwon: bije on Tobie.
Nie zanurzajmy się więc (jedynie) w przepastnych głębinach własnych dusz. Spróbujmy (też) dostrzec społeczny wymiar postu. Pomocą w tym może być np. wielkopostne posłanie Prymas Kościoła Episkopalnego ks. biskup Katharine Jefferts Schori:
Pozdrawiam was z początkiem Wielkiego Postu.
W tym roku pragnę was zachęcić do rozmyślania nad starożytnymi tradycjami przygotowywania się w solidarności z kandydatami do chrztu, rozmyślania nad dawnymi ćwiczeniami modlitwy, postu, jałmużny i studiów poprzez skupienie na tych spoza naszych społeczności, w rozwijającym się świecie, którzy żyją w skrajnej nędzy.
Zachęcam was do użycia Milenijnych Celów Rozwoju jako osi wielkopostnych studiów, ćwiczeń, modlitwy i postu w tym roku. Chcę wam przypomnieć, że Milenijne Cele Rozwoju dotyczą zaspokojenia najgorszego głodu świata. Dotyczą tego, aby wszystkie dzieci miały dostęp do podstawowej edukacji. Dotyczą otwierania przed kobietami nowych możliwości. Dotyczą poświęcenia uwagi kwestiom zdrowia matek i śmiertelności dzieci. Dotyczą poświęcenia uwagi kwestii chorób zakaźnych jak AIDS, malaria i gruźlica. Dotyczą ekologicznie zrównoważonego rozwoju, troski o to, aby ludzie mieli dostęp do czystej wody i infrastruktury sanitarnej oraz o poprawę warunków w slumsach. Wreszcie zaś dotyczą one pomocy, pomocy zagranicznej. Dotyczą stosunków handlowych, budowania partnerstw na rzecz zrównoważonego rozwoju w tym świecie.
Gdy będziecie modlić się przez te czterdzieści dni Wielkiego Postu, zachęcam was, aby zająć się potrzebami tych, którzy mają najmniej w całym świecie. Chciałabym zaprosić was do studiów zarówno nad tym, jak żyją ludzie w innych częściach świata, jak i nad naszą odpowiedzialnością jako chrześcijan.
Częściej niż cokolwiek innego Biblia mówi, abyśmy zajęli się potrzebami wdów i sierot, tych nie posiadających niczego. Sam Jezus mówi: “Okazujcie troskę o tych najmniejszych”.
Zapraszam was do rozważenia tego, w jaki sposób ćwiczycie się w składaniu ofiar w tym Wielkim Poście i pamiętania o tych, którzy w rozwijającym się świecie nie mają niczego.
Życzę wam błogosławionego Wielkiego Postu i radosnego zmartwychwstania na jego zakończenie, którym możemy się podzielić z innymi w całym świecie.
Niech was Bóg błogosławi.
Najprzew. Katharine Jefferts Schori
Tutaj możecie obejrzeć nabożeństwo Środy Popielcowej z Trinity Wall Street w Nowym Jorku.
